-
1 үтеп бару
проходи́ть -
2 күзәтеп бару
обозрева́ть (что-л.), следи́ть, проследи́ть (за чем-л.) (за газетами и журналами - регулярно) -
3 уследить
сов.1) ( за кем-чем) күзәтеп саклап калу, күз-колак булып саклап калу, күздән ычкындырмау, күзәтеп җиткерүне уследила за молоком: убежало — сөтне күзәтеп җиткерә алмаган: ташыган
2) ( не упустить из виду) тикшереп бару, күзәтеп бару, аңлап бару -
4 следить
I несов.1) ( за кем-чем) күзәтү, күзәтеп (карап) тору2) за чем күзәтү, күзәтеп бару3) за кем-чем (заботиться, опекать) карау, күз- колак булу4) за кем-чем (наблюдать с целью разоблачения) эзәрләү, күзәтеп йөрү, күзәтү5) ( кого-что) охот. эзәрлекләү, эзеннән барып эзләү•II несов.; разг.(чем и без доп.) (оставлять следы) [пычрак] эз калдыру, пычрату -
5 үтү
I неперех.1) проходи́ть/пройти́, проезжа́ть/прое́хать, прошага́ть; отшага́ть || прохожде́ние, прохо́д, прое́зд (определённого расстояния, промежутка)ике чакрым җәяү үтү — прошага́ть два киломе́тра
зур гына авылны үтү — прое́хать че́рез дово́льно большу́ю дере́вню
2) проходи́ть/пройти́, проше́ствовать ми́мо (кого, чего)университет яныннан үтү — проходи́ть ми́мо университе́та
кыз безнең яныбыздан вәкарь белән үтте — де́вушка го́рдо проше́ствовала ми́мо нас
3) проходи́ть/пройти́, проезжа́ть/прое́хать, минова́ть/ми́нуть; оставля́ть/оста́вить позади́ ( в стороне), проска́кивать/проскочи́тьАрзамасны үтү — прое́хать Арзама́с
урманны күптән үттек — лес давно́ ми́нули
өебезне үтмәдекме әле? — мы не проскочи́ли наш дом?
4) переправля́ться/перепра́виться, перее́хать, перейти́; проходи́ть/пройти́, пробива́ться/проби́ться, продвига́ться/продви́нуться (через что-л.) сквозь (что-л.) || прохо́д, продвиже́ниетаулар аша үтү — перейти́ че́рез го́ры
чик аша үтү — перепра́виться че́рез грани́цу
халык төркеме арасыннан үтү — пройти́ сквозь толпу́
куаклыклар арасыннан үтү — пробива́ться сквозь кусты́
5) проска́кивать/проскочи́ть, проска́льзывать/проскользну́ть, проника́ть/прони́кнуть, проса́чиваться/просочи́ться, пробира́ться/пробра́тьсяишектән үтү — проскользну́ть в дверь
отряд тарлавыктан үтте — отря́д проскочи́л че́рез уще́лье
6) проходи́ть/пройти́, входи́ть/войти́, вступа́ть/вступи́ть, пресле́довать книжн. || прохожде́ние, вхожде́ние, просле́дование ( куда)эчке бүлмәгә үтү — пройти́ в да́льнюю ко́мнату
7) проходи́ть/пройти́, проса́чиваться/просочи́ться, проника́ть/прони́кнуть, протека́ть/проте́чь || проса́чивание, проника́ние, проникнове́ние, проте́чкатүбәдән су үтә — кры́ша протека́ет
көймәгә су үтте — в ло́дку просочи́лась вода́
8) проходи́ть/пройти́, идти́, пролега́ть/проле́чь, протя́гиваться/протяну́ться (о дороге, тропинке и т. п.), протека́ть || прохо́д, протя́гиваниетимер юл авыл аркылы үтә — желе́зная доро́га пролега́ет че́рез дере́вню
елга авыл артыннан үтә — река́ протека́ет за дере́вней
9) проходи́ть/пройти́, принима́ться/приня́ться, зачисля́ться/зачи́слиться || прохо́д, приём, зачисле́ниештатка үтү — пройти́ в штат
тәкъдим бер тавыштан үтте — предложе́ние при́нято единогла́сно
конкурстан үтү — пройти́ по ко́нкурсу
10) перен. проходи́ть/пройти́, появля́ться/появи́ться ( на короткое время), проска́льзывать/проскользну́ть, проме́лькивать/промелькну́тьйөзеннән мыскыллы елмаю үтте — по лицу́ прошла́ (промелькну́ла) ехи́дная улы́бка
карашында икеләнү чагылып үтте — проскользну́ло сомне́ние во взгля́де
11) проходи́ть/пройти́, подверга́ться/подве́ргнуться (чему-л.)материаллар редактор аша үтә — материа́лы прохо́дят че́рез реда́ктора
цензура аша үтү — подверга́ться цензу́ре
12) проходи́ть/пройти́, истека́ть/исте́чь || прохожде́ние, истече́ниебарлык сроклар күптән үтте — все сро́ки давно́ прошли́
13) проходи́ть/пройти́, идти́, протека́ть/проте́чь, минова́ть, проска́кивать/проскочи́ть, пронести́сьгомер бик тиз үтә — жизнь о́чень бы́стро прохо́дит
берничә ел үтте — ми́нуло не́сколько лет
14) перен. проходи́ть/пройти́, протека́ть/проте́чьҗыелыш тыныч үтте — собра́ние прошло́ споко́йно
әңгәмә җанлы үтте — бесе́да прошла́ оживлённо
15)а) проходи́ть/пройти́, заверша́ть/заверши́ть, зака́нчивать/зако́нчить срок (обучения, лечения и т. п.)мәктәптә практика үтү — пройти́ пра́ктику в шко́ле
дәвалану курсын үтү — зако́нчить курс лече́ния
б) разг. проходи́ть/пройти́, изуча́ть/изучи́ть (что-л.) || прохожде́ние, изуче́ние"Фигыль" темасын үтү — проходи́ть те́му "Глаго́л"
16) проходи́ть/пройти́, минова́ть; прекраща́ться/прекрати́ться || прекраще́ниекыш үтте — зима́ прошла́
яңгыр үтте — дождь прекрати́лся
баш авыртуы үтте — прошла́ головна́я боль
аяк сызлавы үтте — прекрати́лась ломо́та ноги́
17) перен. пронима́ть/проня́ть, проника́ть/прони́кнуть, пробира́ть/пробра́ть, прохва́тывать/прохвати́ть, прони́зывать/прониза́ть (о морозе, холоде, ветре и т. п.)салкын җелеккә үтте — моро́з проня́л наскво́зь
салкын эчкә үтте — хо́лод прони́к в ду́шу
18) перен. доходи́ть/дойти́, де́йствовать, поде́йствовать; производи́ть/произвести́ впечатле́ние на (кого-л.)җыр йөрәккә үтте — пе́сня дошла́ до се́рдца
безнең киңәшләр аңа үтмәде — на́ши сове́ты на него́ не поде́йствовали
19) идти́; проходи́ть/пройти́ ( о еде и съеденном)үткәндә- аша — пока́ идёт- ку́шай
аш үтми — органи́зм не принима́ет пи́щу; не прохо́дит пи́ща
20) эвф. умира́ть/умере́ть, сконча́ться || смерть, кончи́наәни дөньядан үтте — ма́ма умерла́
21) в отриц. ф. ограни́чиваться/ограни́читься || ограниче́ниеярдәм коры вәгъдәдән үтмәде — по́мощь ограни́чилась одни́м обеща́нием
22) в знач. нареч. үтеп мину́я, обойдя́мөдирне үтеп, директорга керү — мину́я заве́дующего, побыва́ть у дире́ктора
23) в функ. служебн. гл.; соотв. русской приставке по-сөйләп үтү — порассказа́ть
күрсәтеп үтү — показа́ть
тәнкыйтьләп үтү — покритикова́ть
•- үтеп бару
- үтеп барышлый
- үтеп йөрерлек
- үтеп йөри торган
- үтеп керү
- үтеп китү
- үтеп чыгу
- үтү сәләте
- үтү юлы II неперех.име́ть спрос, име́ть сбыт; идти́ ( о товаре)III неперех.хәзер җиләк-җимеш яхшы үтә — тепе́рь на я́годы хоро́ший спрос
быть о́стрым, хорошо́ ре́зать ( о режущих предметах)пычак яхшы үтә — нож хорошо́ ре́жет
-
6 күзәтү
перех.1) наблюда́ть, следи́ть (что-л. и без доп., за кем, чем-л.); созерца́ть, обозрева́ть/обозре́ть || наблюде́ние, обзо́р, созерца́ниекүгәрченнәр очышын күзәтү — следи́ть (наблюда́ть) полёт голубе́й
самолёттан тайга киңлекләрен күзәтү — обозрева́ть с самолёта таёжные просто́ры
команданың уенын күзәтү — следи́ть за игро́й кома́нды
һава торышын күзәтү — наблюде́ние за пого́дой
табигатьне күзәтү — созерца́ть приро́ду
2) следи́ть, надзира́ть, присма́тривать, присмотре́ть || надзо́р, слеже́ниетәртип күзәтү — надзира́ть за поря́дком
сәламәтлекне күзәтү — следи́ть за здоро́вьем
балаларны күзәтү — следи́ть (присма́тривать) за детьми́
күзәтүсез калдыру — оставля́ть без присмо́тра (надзо́ра)
3) наблюда́ть, следи́ть ( с целью разоблачения), шпио́нить || наблюде́ние, сле́жка (за кем, чем-л.)дошманның хәрәкәтен күзәтү — следи́ть за движе́нием проти́вника
шикле кешене күзәтү — сле́жка за подозри́тельным челове́ком
аны әле һаман күзәтәләр — за ним всё ещё наблюда́ют
4) выгля́дывать/вы́глядеть, вы́смотреть, замеча́ть/заме́тить ( наблюдая)барысын да күрү, күзәтү — всё уви́деть, вы́смотреть
5) обозрева́ть/обозре́ть || обозре́ние, обзо́рхалыкара күзәтү — междунаро́дный обзо́р
әдәби күзәтү — литерату́рное обозре́ние
газетаның бүгенге санына күзәтү ясау — дать обзо́р сего́дняшнего но́мера газе́ты
6) иссле́довать, изуча́ть/изучи́ть, обозрева́ть/обозре́ть || иссле́дование, изуче́ние, обзо́рязучының иҗат юлын күзәтү — обозрева́ть (иссле́довать) тво́рческий путь писа́теля
7) перен. пресле́довать (какую-л. цель), име́ть в виду́; выжида́ть || ожида́ние, выжида́ние, пресле́дованиехалык мәнфәгатен күзәтү — пресле́довать интере́сы наро́да
үз файдасын күзәтү — пресле́довать (име́ть в виду́) ли́чные вы́годы
уңайлы очрак күзәтү — выжида́ть удо́бный моме́нт
8) перен. соблюда́ть, храни́ть, оберега́ть, уважа́ть (обычаи, традиции) || соблюде́ние, уваже́ние•- күзәтеп барып тоту
- күзәтеп йөрү
- күзәтеп тору
- күзәтү астындагы -
7 проследить
сов.1) ( кого-что) (выследить) күзәтеп (сагалап) барып тоту, эзенә төшү2) ( что) (изучить последовательно) әзлекле рәвештә өйрәнү, күзәтү, күзәтеп бару3) за чем күзәтү -
8 зирәк
1. прил.1) сообрази́тельный, поня́тливый, дога́дливый; нахо́дчивый, смышлёный; сме́тли́вый, смека́листый, восприи́мчивыйҗитез һәм зирәк кеше — ло́вкий и сме́тли́вый челове́к
безнең халык эштә зирәк — наро́д наш в дела́х смека́лист
2) дарови́тый, одарённый, му́дрый, прозорли́вый, проница́тельныйзирәк җитәкче — му́дрый руководи́тель
зирәк полководец — одарённый полково́дец
3) бди́тельный, зо́ркийзирәк сакчы — бди́тельный охра́нник
2. сущ.зирәк аучы — зо́ркий охо́тник
у́мник, у́мница, разу́мник, разу́мница3. нареч.1) бди́тельно, зо́ркозирәк күзәтеп бару — зо́рко наблюда́ть (за поведением кого-л.)
2) му́дроколлективны зирәк җитәкләү — му́дро руководи́ть коллекти́вом
-
9 шәпләп
нареч.1) хорошо́, хороше́нько; как сле́дует; по-настоя́щему, до́лжным о́бразомйортны шәпләп кору — постро́ить дом как сле́дует
шәпләп кенә җавап бирү — отве́тить как сле́дует (хороше́нько)
2) ва́жно; го́рдо, высокоме́рно, надме́нно; важне́цки прост.шәпләп үтеп бару — проходи́ть с ва́жным ви́дом
-
10 пахота
-
11 посредством
-
12 укатить
сов.1) ( что) тәгәрәтеп алып китү, тәгәрәтеп җибәрү2) разг. китү, китеп бару (атка, машинага һ.б.ш. утырып) -
13 пронести
сов.1) ( кого-что) күтәреп бару (илтү), күтәреп алып бару2) (что) (неся, пройти мимо) күтәреп узу (үтү), күтәреп узып (үтеп) китү3) (что) (неся, протащить, доставить) күтәреп чыгару (кертү), алып чыгу (керү, менү)5) перен. (что) (сохранить чувство, мысль и т. п.) күңелдә саклау6) ( кого-что) (промчать) бик тиз уздыру, чаптырып уздыру (алып китү), очыртып уздыру (алып китү)8) перен.; безл. ( что) котылу, котылып калу -
14 скользить
-
15 следовать
несов.1) за кем-чем (идти следом) ияреп бару, артыннан бару (килү)2) за чем [артыннан] килү, булып тору, үтеп тору3) бару4) ( кому-чему), книжн. иярү, охшарга тырышу, тоту5) килеп чыгу6) безл.; с неопр. кирәк7) безл. с кого-чего и кому (причитаться) тиеш, кирәк• -
16 катить
несов.1) ( что) тәгәрәтү, тәгәрәтеп илтү (алып бару, китерү)2) разг. элдертү, чаптыру, чаптырып бару -
17 пройти
сов.1) (что и без доп.) үтү, узу, үтеп (узып) китү; бару2) перен. (о слухах, молве и т. п.) таралу3) перен. ( представиться перед глазами) күз алдыннан үтү4) ( об осадках) явып үтү (узу)5) ( что) (обработать) эшкәртеп узу, эшкәртеп чыгу6) разг. (перестать, прекратиться) узу, туктау, бетү•- пройти мимо
- пройти между рук
- это не пройдёт! -
18 пойти
сов.1) китеп бару, китү, бару2) кузгалу, кузгалып китү, китү3) йөри башлау4) чыга башлау, ага башлау5) ява башлау6) китү, бару7) кабу, эләгү8) керү, укырга керү9) үтү, үтә башлау, сатыла башлау10) бирелү, тапшырылу, җибәрелү11) китү, тотылу, кирәк булу12) килешү13) куела башлау, күрсәтелә башлау14) керү, кагылу•- пойти по дурной дороге
- пошёл вон!
- если на то пошло
- он пошёл в отца -
19 покатить
сов.1) ( что) тәгәрәтү, тәгәрәтеп җибәрү, тәгәрәтеп алып китү, тәгәрәтеп илтү2) разг. ( быстро поехать) китү, китеп бару -
20 авыз
сущ.1)а) рот (человека, животного, птицы, рыбы); зев, пасть (зверя, крупного животного, хищной рыбы) || ротово́йавыз кырые (чите) белән генә елмаю — улыба́ться кра́ешком рта
авызым кипте — (у меня́) во рту пересо́хло
авызга бармак кую — приложи́ть па́лец ко рту (т. е. делать кому-л. предупредительный знак, чтобы замолчал или помолчал)
авыз куышлыгы — ротова́я по́лость
авызың кыек (чалыш) булганга көзгегә үпкәләмә — (посл.) не́ча пеня́ть на зе́ркало, ко́ли ро́жа крива́
авыз пешкәч (пешсә), салкын (суык) суны да өреп эчәсең — (посл.) обжёгшись на молоке́, ду́ешь и на во́ду
бүре авызына эләгү — попа́сть (угоди́ть) в пасть во́лку (к во́лку)
авызы кыек булса да, бай баласы сөйләсен — ирон.; посл. пусть говори́т байчо́нок, хоть у него́ и рот криво́й (на сто́рону); бога́тый врёт, никто́ не уймёт
б) перен.; разг. рот, едо́ксигез авыз бит бер гаиләдә — во́семь ртов ведь в семье́
в) уста́ ед. нетавызы белән сөйләү — говори́ть уста́ми (кого-л.)һәр кешенең авызында шул гына — у всех на уста́х одно́ и то́ же
г) говори́ло грубo-прост.яп авызыңны — закро́й своё говори́ло
2) обычно авыз|ыа) го́рло, го́рлышко (графина, горшка); горлови́на (цистерны, парового котла)авызы китек шешә — буты́лка с отби́тым го́рлышком
фляганың авызыннан эчү — пить из го́рлышка фля́ги
б) у́стье (печи, скважины, оврага, ложбины, балки)киң авызлы мич — печь с широ́ким у́стьем
кылыч кынының авызы — у́стье са́бельных но́жен
морҗа авызы — у́стье печно́й трубы́
в) ра́стру́б (музыкальной трубы, шланга)г) чело́ (плавильной печи, горна); хайло́ спец. ( технической печи)мич авызын еш агарту — ча́сто бели́ть чело́ пе́чи
д) жерло́, зев (печи, паровозной топки); пасть (водосточной трубы, туннеля); ду́ло (ружейного ствола, пушки)әллә ничә авызлы вулкан — вулка́н с не́сколькими же́рлами
эре калибрлы туп авызы — ду́ло (жерло́, зев) крупнокали́берного ору́дия
е) вход, лаз, прохо́д (в шалаш, шахту, пещеру); лаз (в нору, логово, конуру)кышкылыкка лапас авызын томалау — закры́ть на́ зиму вход (прохо́д) в наве́с-хлев
штольня авызында көтеп тору — поджида́ть у вхо́да в што́льню
баз авызына килү — подойти́ к вхо́ду в по́греб
мәгарә авызы — вход в пеще́ру; лаз пеще́ры; вы́ход (из) пеще́ры
аралык авызында туктап калу — останови́ться у прохо́да
ачык капка авызында тору — стоя́ть в проёме откры́тых воро́т; стоя́ть в воро́тах
з) отду́шина, хайло́ прост. ( проруби)бәке авызын киңәйтү — расши́рить проду́шину (в) про́руби
и) отве́рстие, зев ( люка)сыерчык оясының авызы — отве́рстие скворе́чника
к) верх (чего-л.)кисмәк авызына иелү — наклони́ться к каду́шке; склони́ться над каду́шкой
киң авызлы чиләк — ведро́ с широ́ким ве́рхом; ведро́, расширя́ющееся кве́рху
силос чокырының авызы киң булган — верх си́лосной я́мы получи́лся широ́ким
л) вы́рез, проре́з, верх ( кармана)кесә авызын киң итү — сде́лать вы́рез (верх) карма́на широ́ким
кулны кесә авызна китерү — поднести́ ру́ку к карма́ну
м) свищ, отве́рстие (в нарыве, ране), сви́щикн) перен. (са́мое) пе́кло, (са́мая) пасть (чего-л.)ут авызында булып чыгу — побыва́ть в (са́мом) пе́кле (огня́)
куркынычның авызына ук эләгү — угоди́ть пря́мо в пасть (пе́кло) опа́сности
о) в знач. нареч. авызыннан до́верху (наполнить какой-л. сосуд, яму)почта әрҗәсе авызыннан тулган иде — почто́вый я́щик был наби́т до́верху
•авыз ачып бару — см. авыз ачып йөрү
авыз ачып торучы — ротозе́й, ротозе́йка; зева́ка, рази́ня
авыз ашка тую — см. авыз ипигә тую
авыз (ни, нәрсә) әйткәнне (сөйләгәнне) колак ишетмәү — не отдава́ть себе́ отчёта в том, что говори́шь; говори́ть безотве́тственно; броса́ться слова́ми; не слы́шать того́, что говори́шь
авыз бармау — не (невозмо́жно) вы́говорить (вы́сказать); язы́к не повора́чивается (повернётся) (сказа́ть)
авыз белән карау — ирон. ртом гляде́ть (смотре́ть); рот разева́ть, ротозе́йничать
авыз белән тыңлау — ирон. ртом слу́шать (выслу́шивать/вы́слушать, прослу́шать, прослу́шивать/прослу́шать) ртом; уша́ми хло́пать; слу́шать и глаза́ми хло́пать (морга́ть)
авыз буяу — см. авыз пычрату
авыз (да) ачырмау (ачтырмау) — (и, да́же) рта раскры́ть (откры́ть) не дава́ть; (и, да́же) заикну́ться (сло́ва сказа́ть) не дава́ть
авыз еручы — неодобр.; см. ерык авыз 3)
авыз ерып алу — неодобр. позубоска́лить прост.
авыз җәелү — прост.; см. авыз ерылу
авыз җебетү — см. авыз чылату 2)
авыз җебү — распуска́ть/распусти́ть ню́ни (слю́ни)
авыз йомдыру — см. авыз каплау
авыз йомып бару — идти́ мо́лча
авыз йомып утыру — сиде́ть молчко́м (с закры́тым ртом)
авыз кабарту — см. авыз бүлтәйтү 1)
авыз каплану — замолча́ть, прикуси́ть (закуси́ть) язы́к
авыз килмәү — см. авыз оешмау
авыз күпертү (күптерү) — см. авыз бүлтәйтү 1)
авыз кыегайту — см. авыз кыйшайту
авыз кыймылдату — шевели́ть (пошеве́ливать/пошевели́ть) губа́ми
авызда (авыз тулы) (кара) кан булса да (кеше алдында) төкермәү — терпе́ть (не хны́кать, не пла́каться), не вы́дать себя́ (ни при каки́х обстоя́тельствах; что бы ни случи́лось)
авыз тутыру — см. авызга тутыру
авыз тую — см. авыз ипигә тую
авыз чалшайту — см. авыз кыйшайту
авыз ябышмау — см. авыз оешмау
авызга каптыру — см. авызга салу
авызга кергәнне йотмау (чәйнәмәү) — ирон. отка́зываться от того́, что само́ (в ру́ки) идёт (плывёт, даётся)
авызга керердәй (кереп китәрдәй) булып — о́чень внима́тельно, затаи́в дыха́ние
авызга килү — см. телгә килү
авызга салганны көтмәү — не дожида́ться, пока́ тебе́ в рот поло́жат
авызга су алу — см. авызга су кабу
авызга су кабып калу — набра́ть в рот воды́ (и промолча́ть); промолча́ть (набра́в воды́ в рот)
авызга тастымал тыгып булмый (тыга алмыйсың) — рот (гло́тку, го́рло) не заткнёшь, рот не закро́ешь (прикро́ешь) (кому-л.)
авызга уймак кабу — редко; см. авызга су кабу
авызга уймак капкан кебек (шикелле, сыман, төсле) — редко; см. авызга су капкан кебек
авызда (гына) тотарлык — язы́к прогло́тишь
авызда кош сайрату (уйнату) — в разн. знач. соловьём петь (залива́ться, разлива́ться)
авызда сер тормау — прогова́риваться/проговори́ться; проба́лтываться/проболта́ться разг.; не мочь (уме́ть) держа́ть язы́к за зуба́ми; не уме́ть храни́ть секре́тов
авызда сүз тормау — не уме́ть (мочь) держа́ть язы́к за зуба́ми (на при́вязи); язы́к распуска́ть/распусти́ть
авыздагыны алдыру — прозева́ть (упуска́ть, упусти́ть) своё; оказа́ться ротозе́ем (рази́ней, растя́пой, шля́пой, лопухо́м прост.)
авыздан йолып алу — см. авыздан тартып алу в знач. 2), 4)-6)
авыздан күбек чәчеп — неодобр. с пе́ной у рта (кричать на кого-л.), с пе́ной на уста́х ( похвалиться)
авыздан сүзне аркан белән дә (тартып) алып булмау (ала алмау) — см. авыздан сүз ала алмау; ≈≈ (из, у кого-л.) сло́ва арка́ном не вы́тянуть (вы́рвать)
авыздан сүзне келәшчә белән дә (тартып, йолкып) алып булмау (ала алмау) — см. авыздан сүз ала алмау; (из, у кого-л.) сло́ва клеща́ми (наси́льно) не вы́тянуть (вы́рвать)
авыздан тартып алырга торучы — рвач; хапу́га, хапу́н прост.
авыздан тере саескан очыру (очырту) — плести́ (нести́, говори́ть) чушь (вздор, околе́сицу, ерунду́, чепуху́), моло́ть (вздор, чушь, ерунду́, чепуху́); залива́ть, трепа́ться, бреха́ть прост.; пуска́ть (пусти́ть, запуска́ть/запусти́ть, распуска́ть) у́тку книжн.
авыздан төкерек килү — прост.; см. авызга төкерек килү
авыздан төкерек чәчеп — неодобр. с пе́ной у рта, бры́згая слюно́й (кричать на кого, ругать кого, хвастаться)
авыздан ут бөркү — см. авыздан ут чәчү 1), 2)
авызны кара канга буяу — см. авызны кан итү 1)
авызны кызылга буяу — см. авызны кан итү 1)
авызны чөйгә элеп — см. авыз күтәреп 1)
авызына саескан төкергән — см. авызына шайтан төкергән 1), 2)
авызыннан чыкканны эт җыймас (ашамас) — скверносло́в; тот, кто говори́т непристо́йности (непристо́йные и́ли неприли́чные слова́); выража́ться непристо́йно (непристо́йными слова́ми)
авызының тупсасы, теленең туктасы юк — прост. трещо́тка, соро́ка, тарато́рка, балабо́лка; бесстру́нная балала́йка прост.; говори́т день до ве́чера, а слу́шать не́чего
- авыз ачу- авызәдәбияты
- авыз гармуны
- авыз итү
- авыз итеп карау
- авыз иҗаты
- авыз пешү
- авыз тәме
- авыз эче
- авызга кабу
- авыз алдау
- авыз алдалау
- авыз ачып йөрү
- авыз ачып калу
- авыз ачып карап тору
- авыз ачып карап утыру
- авыз ачып тору
- авыз ачып тыңлау
- авыз ачып тыңлап тору
- авыз балда-майда булу
- авыз бал-май булу
- авыз бал да май булу
- авыз белән кош тоту
- авыз белән кош тотучы
- авыз бикләү
- авыз бозу
- авыз бүлтәйтү
- авыз бөршәйтү
- авыз бәлшәйтү
- авыз ачмау
- авыз да ачмау
- авыз еру
- авыз ерылу
- авыз ерып
- авыз җәеп
- авыз җебегән булу
- авыз җыеру
- авыз җыю
- авыз җыя алмау
- авыз ипигә тую
- авыз икмәккә тую
- авыз йому
- авыз йомып
- авыз йомып калу
- авыз йомып тору
- авыз йомып үткәрү
- авыз каплау
- авыз котырту
- авыз күтәреп
- авыз кыйшайту
- авыз кычыту
- авыз майлау
- авыз оешмау
- авыз күнмәү
- авыз пычрату
- авыз салындыру
- авыз салыну
- авыз сулары килү
- авыз сулары кору
- авыз суы кору
- авыз суларын агызу
- авыз суларын китерү
- авыз суын китерү
- авыз суларын корыту
- авыз суын корыту
- авыз сүздән бушамау
- авыз тидерү
- авыз тидереп карау
- авыз тишек булу
- авыз туйганчы
- авыз турсайту
- авыз тутырып
- авыз тыю
- авыз чайкау
- авыз чите белән
- авыз чите белән генә
- авыз чылату
- авыз ыржайту
- авыз эчендә ботка пешерү
- авыз эчендә ботка кайнату
- авыз эченнән
- авыз эченнән ботка пешерү
- авыз эченнән ботка кайнату
- авыз ябу
- авыз ямьшәйтү
- авызга авыз куеп
- авызга авыз карап
- авызга алгысыз
- авызга алу
- авызга гына карап тору
- авызга йокмау
- авызга да йокмау
- авызга карату
- авызга карау
- авызга керергә тора
- авызга керәм дип тора
- авызга керү
- авызга салганны йотмау
- авызга салу
- авызга су кабу
- авызга су капкан кебек
- авызга су капкан шикелле
- авызга су капкан төсле
- авызга су капкан сыман
- авызга су капкан диярсең
- авызга сугу
- авызга тел сыймау
- авызга тию
- авызга төкерек килү
- авызга тутыру
- авызга чәйнәп салу
- авызга чәйнәп каптыру
- авызда бал-май булу
- авызда бал да май булу
- авыздан алу
- авыздан алып әйтү
- авыздан ана сөте кипмәгән
- авыздан җан чыгарга тору
- авыздан җан чыгу
- авыздан җан чыкканчы
- авыздан өзелмәү
- авыздан өзеп
- авыздан өзеп алу
- авыздан өзеп алып әйтү
- авыздан өзмәү
- авыздан селәгәй килү
- авыздан селәгәйләр килү
- авыздан селәгәй агу
- авыздан селәгәйләр агу
- авыздан сүз ала алмау
- авыздан сүз алып булмау
- авыздан сүз чыкмау
- авыздан тартып алу
- авыздан төшермәү
- авыздан ут чәчү
- авыздан ут чәчрәтү
- авыздан чыгу
- авыздан ычкындыру
- авыздан ычкыну
- авызны ачсаң, үпкәң күренү
- авызны ачсаң, үпкәң күренергә тору
- авызны кара кан белән юу
- авызны кан итү
- авызны кара кан итү
- авызны чамалап ачу
- авызны чөйгә элү
- авызы пешмәгән
- авызына шайтан төкергән
- авызына иблис төкергән
- авызыңа бал да май
- авызыңнан җил алсын
- авызыңнан чыкмасын!
- 1
- 2
См. также в других словарях:
эзәрләү — 1. (Эзәрлекләү) 2. Күзәтү, сагалау, шымчылык итү. Һәр хәрәкәтне өзлексез күзәтү, күздән кичерү 3. Тикшерү, эзләү, ачыкларга тырышу 4. күч. Игътибар белән күзәтеп бару, эзләү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
озату — I. 1. Аерылышканда, саубуллашканда китүче белән бераз вакыт бергә бару. Саубуллашу, хушлашу. Арттан ияреп барган кебек булу (җансыз әйберләр тур.) 2. Кая да булса илтү, алып бару (юл күрсәтеп, ярдәм итеп, саклап, күзәтеп). Барырга булышу. Кая да… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җилтерәтү — 1. Тарткалап йолыккалап, эткәләп төрткәләп, ашыктырып ни дә булса эшләтү, эшләргә мәҗбүр итү 2. Селкетеп, сикертеп, дөбердәтеп алып бару тур. 3. рәв. ҖИЛТЕРӘТЕП – Тиз тиз генә, җәһәт кенә, җитез генә учмаларны җилтерәтеп күтәреп сала. Шау гөр… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
китү — I. 1. Нин. б. урынны калдыру, кая да булса юнәлү, бару 2. Таралу (дан, сүз һ. б. тур.) 3. Каян да булса башлану авыл артында яланнар китә 4. Дәвам итү, сузылу озакка китү 5. Билгеле бер вакыт үтеп, алдагысы башлану тур. сәгать икенче китте 6. Агу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
рейд — I. Портта яки портка якын җирдә судноларның якорьда тору урыны. II. РЕЙД – 1. Дошман тылында һөҗүмнәр алып бару максаты белән аның эчке территориясенә гаскәри көчләрнең үтеп керүе 2. Җәмәгатьчелек яки матбугат оешмалары тапшыруы буенча… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
урау — 1. Берәр нәрсәне (мәс. җепне, бауны һ. б.) икенче әйбер тирәли кат кат әйләндереп чорнау. с. Чорнау эшен башкара торган 2. Кемне яки нәрсәне әйбер белән бөтен яктан төрү 3. Тәмәкене тарту өчен кәгазь кисәгенә салып, көпшә форм. тыгыз һәм кыска… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
һөҗүм — 1. Дошман оборонасын өзеп алга бару максаты белән үткәрелгән сугыш хәрәкәтләре. Басып алу, җимерү, зур зыян китерү максаты белән дошманга каршы кинәт, көтелмәгән хәрәкәт; атака, удар. Дошманның нин. б. илгә, территориягә, көчләп басып керүе. с.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
элдерү — 1. (Элү) 2. Элдертү (2) 3. Алга чыгу, беренче булып бару 4. Утны кабызып, икенче бер әйбергә (мәс. филтәгә, чырага, саламга һ. б. ш.) үрләтеп җибәрү учак астына ут элдереп, казанга су салды … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ялтыратып — Бик чиста итеп, пөхтә итеп. күч. Нәр. б. күрсәтү, тиз тиз күрсәтеп алу тур. ак үкчәләрен ялтыратып йөри 3. Кылыч, штык һ. б. ш. ны һавада селтәп һөҗүмгә әзер булып бару 4. Очкынландырып, уйнатып карау; мутландыру (күзләр тур.) 5. Кемнең дә булса… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге